Nationale Herdenking 4 mei

Toespraak burgemeester Rauner, 2025

Vandaag staan wij hier samen. Samen in stilte, samen in herinnering. Wij eren de mannen en vrouwen die hun leven gaven voor onze vrijheid. Helden die hun angst overwonnen, die niet wegkeken, maar opstonden. Mensen die kozen om het juiste te doen, zelfs toen dat de moeilijkste weg was. Hier op de Hamert, op deze plek, werden op 2 mei 1943 zeven mannen door een Duits vuurpeloton vermoord, omdat zij hadden deelgenomen aan de April­-Meistakingen van 1943. Zij hebben deze moed met hun leven moeten betalen. Zij staan daarbij symbool voor velen die opkwamen voor vrijheid en tegen onderdrukking.

Wat zouden wij hebben gedaan? Een vraag die wij onszelf mogen, nee, moeten stellen. Zou ik de moed hebben gehad om in verzet te komen? Om een onderduiker in huis te nemen, te helpen, of te vechten tegen onrecht? Of zou ik zwijgend toekijken, uit angst anderen verraden, uit onzekerheid gewoon meewerken? Moeilijke vragen.

En stel we hadden de moed gehad, waren opgepakt en zaten hier in een voertuig te wachten op onze dood. Wat zou dan door ons heengaan?

Wat zou ik denken als ik het geweer moet richten op een medemens?

We weten het niet en kunnen slechts een kleine poging doen door keer op keer ons deze vragen te stellen en deze helden te eren. Namen en gezichten die we niet mogen vergeten.

Tegelijkertijd geeft deze plek hoop. Ook hier waren er mensen die een schuilplaats boden, die hun huis openden, die met gevaar voor eigen leven anderen hielpen, zich gingen verzetten en opkwamen voor hun idealen, voor de vrijheid en vochten tegen onderdrukking. Mensen die vochten voor wat juist was, op welke manier zij dat dan ook konden.

Maar wat is hoop? Hoop is geloven dat goedheid nooit volledig verdwijnt, dat zelfs in de donkerste tijden mensen bereid zijn elkaar te helpen, voor elkaar en de ander op te komen. Hoop is de keuze om niet te buigen voor onderdrukking, maar te blijven staan voor vrijheid en rechtvaardigheid. Zelfs op een moment dat je dat moet bekopen met je eigen leven.

Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog is er wereldwijd geen moment geweest zonder conflict. Toch is het ons hier gelukt om de vrede te bewaren. Dat was geen vanzelfsprekendheid. Dat was een keuze. Een keuze van onze leiders, van onze samenleving, van iedere individuele burger. Want vrede en vrijheid bestaan alleen als we er samen voor kiezen om deze te beschermen.

Dat brengt ons bij een belangrijke waarheid: wij hebben een keuze. Net als de dappere mannen en vrouwen die hier hun leven gaven, staan ook wij voor een keuze. Verzetten wij ons tegen onrecht, of kijken we weg? Strijden we voor onze idealen, of laten we de stroom ons meesleuren?

Zou ik de moed hebben om het juiste te doen, ongeacht de gevolgen voor mij, mijn familie of vrienden?

Ik hoop van wel. Ik hoop dat wij allemaal de kracht kunnen vinden om te staan voor onze waarden. Als ik om mij heen kijk, naar u allen, jong en oud, dan voel ik die hoop groeien en geeft het mij moed. Want vandaag zijn wij hier niet alleen om te herdenken. Wij zijn hier om van het verleden te leren, om samen een betere toekomst te scheppen.

Laten we de gevallenen eren door onze keuzes. Laten we in hun naam opkomen voor rechtvaardigheid. En laten we ons blijven inzetten voor een wereld waarin vrijheid en tolerantie niet slechts een droom zijn, maar een werkelijkheid.

Dank u wel.